74. POTRZEBA UZUPEŁNIENIA HISTORII GMINY STARE BABICE

Stwierdziłem, że na stronie internetowej Gminy Stare Babice" Historia Starych Babic ", kończy się praktycznie na 1939 roku,
a o Nadajniku Babice jest jedna wzmianka i to błędna. W związku z powyższym przesłałem do Władz Gminy Stare Babice
propozycję tekstu uzupełniającego historię Starych Babic, której kopię zamieszczam do wiadomości
wszystkim odwiedzającym stronę www.nadajnik-babice.pl. Nadmieniam, że odpisano mi, że zagadnienie jest w procesie procedowania
(nie wiem co to oznacza) i zapoznają mnie z jego wynikiem.

Kontynuując opis historii Starych Babic należy wspomnieć, że w 1922 roku po odzyskaniu Niepodległości
powstała w Polsce Transatlantycka Centrala Radiotelegraficzna - PTCR, zapewniająca łączność poprzez Atlantyk.
Była to największa inwestycja radiokomunikacyjna w II Rzeczypospolitej. Budowa PTCR, oprócz celów marketingowych, prestiżowych,
miała znaczenie polityczne, umożliwiała bowiem kontakt wielu polskich emigrantów z Krajem.

Stacja pełniła dwie funkcje: nadawczą w Warszawie i odbiorczą w Grodzisku Mazowieckim.
Rozdział tych funkcji był korzystny, gdyż zapewniał maksymalny jej zasięg, przy równoczesnym spełnieniu obu funkcji.

Ośrodek nadawczy, popularnie nazywany Nadajnikiem Babice został usytuowany w rejonie Babic pod Warszawą,
bowiem wskazane było, aby był to teren podmokły, którego gleba posiadałaby dobre własności przewodzące oraz uregulowany stan prawny.
Dlatego zbudowany został na gruntach Gminy Stare Babice, gdzie spełnione były te wymagania.
Teren przeznaczony pod budowę, ze względu na wymogi techniczne i jego anteny miał mieć długość ok. 4 km i szerokość ok. 1 km.
Sugerowano, przy czym jednak wprost tego nigdzie nie podano, aby był odpowiednio ukierunkowywany,
tak aby oś anteny była skierowana na Stany Zjednoczone.

Przed budową Nadajnika dokonano rekonesansu terenów, gdzie mógłby on być budowany.
Kierując się przedstawionymi wymaganiami, wybrano podmokły teren dawnego poligonu, w okolicy Fortu Babice.
Jego budowę rozpoczęto od zawarcia kontraktu 4 sierpnia 1921 roku z firmą Radio Corporation of America (RCA)
na budowę wielkiej transatlantyckiej stacji radiotelegraficznej. Firma ta opracowała aparaturę nadawczą,
ściśle współpracując z zespołem polskich inżynierów. Działała w systemie sygnału ciągłego, co było wielkim postępem
w erze nadajników iskrowych i łukowych, o bardzo niskiej częstotliwości 16.42 kHz, czyli długości fali 18020 m, systemem Morse’a.
Budowę i montaż rozpoczęto od dwóch zespołów antenowych, zmontowanych na dziesięciu 126 metrowych stalowych masztach
i budynków dla generatorów ALEXANDERSONA dostarczonych przez firmę RCA oraz elektrowni.
Trwała od jesieni 1922 roku poprzez wiosnę 1923 roku. Normalna eksploatacja nadajnika o znaku wywoławczym AXL
rozpoczęła się 1 października 1923 roku. Wzdłuż anteny zbudowano drogę, istniejącą do dzisiaj, przy której znajdowały się trzy strażnice,
wykorzystywane przez patrolujących i chroniących terenu anten wartowników.

Nadajnik uroczyście uruchomiony został 17 listopada 1923 roku. Był to jeden z największych nadajników w Europie.
Po raz pierwszy polska radiotechnika wybrała tak śmiałe, nowoczesne i tak dalece perspektywiczne rozwiązania.
Umożliwiał międzykontynentalną łączność telegraficzną. Już w dniu jego otwarcia prezydent Stanisław WOJCIECHOWSKI
wymienił depesze z Prezydentem Stanów Zjednoczonych. W 1923 roku nadano za pomocą tego nadajnika 10% korespondencji,
w 1925 roku już 50%, a w 1927 roku 65%.

Nadajnik pracował do 1939 roku i nie został przez polskie wojsko zniszczony, mimo rozkazu Naczelnego Wodza.
Podczas działań wojennych uległ tylko niewielkim uszkodzeniom, które Niemcy szybko usunęli.
Podczas okupacji nadajnik miał ważne znaczenie dla Niemców, gdyż znajdował się praktycznie poza zasięgiem
samolotów bombardujących aliantów i wykorzystywany był dwojako: w strefie bliskiej, falą przyziemną do wysyłania depesz
do jednostek wojskowych w Europie, natomiast falą wypromieniowaną, w strefie dalekiej,
do komunikacji z łodziami podwodnymi, grasującymi na Atlantyku.

Po wybuchu Powstania Warszawskiego, Niemcy wzmocnili ochronę nadajnika, teren wokół niego zaminowano,
wzmocniono jego obsadę personalną. Na jednej z wież zainstalowano posterunek obserwacyjny.
W przeddzień, dosłownie, wyzwolenia Warszawy, 16 stycznia 1945 roku, Niemcy wysadzili wszystkie urządzenia i maszty nadajnika.
Był to akt barbarzyński. Zniszczono zabytek, prawie o wartości muzealnej, sławiący polską: przezorność i myśl techniczną.
Złom po masztach, uziemieniach i generatorach wywieziono do hut. Pozostały jedynie betonowe fundamenty masztów,
cewek i innych urządzeń. Teren gdzie stała antena i budynek z generatorami obecnie zarasta krzewami i drzewami,
staje się coraz bardziej niewidoczny.

Wydaje się, że te braki w opisie historii Gminy Stare Babice należy koniecznie uzupełnić: odtworzyć istotę pracy PTCR,
udokumentować zdjęciami fragmenty anteny i jej masztów, gromadzeniem historycznych zdjęć elementów i jej obiektów.
Takie uzupełnienie historii Babic, wobec ogromnej objętości materiałów nie może być skwitowane kilkoma zdaniami.
Jednak dzięki informacjom zamieszczanym na  stronach: sponsorowanej http://www.nadajnik-babice.pl
i na drugiej mojej stronie internetowej https://dobiech-ireneusz.jimdo.com/ w internecie jest możliwe.

Najsensowniejszym i jedynym rozwiązaniem byłoby zachowanie w całości materiałów o Nadajniku w Babicach,
zgromadzonych na wspomnianej stronie Internetowej. Dlatego zwracam się do Kierownictwa Gminy Stare Babice z propozycją,
aby materiały znajdujące się dotychczas na stronie internetowej "Nadajnik Babice" zostały skopiowane
i przekazane pod trwałą opiekę Gminy Stare Babice. W ten sposób uzupełniona zostanie historia Gminy Stare Babice
i zapewniona trwałość zgromadzonych materiałów o tak ważnym jej obiekcie.

płk w st. spoczynku dr inż. Ireneusz DOBIECH

Ireneusz Dobiech, grudzień 2019 r.

ZAPOZNAJ SIĘ TEŻ Z NOWĄ, DOŚWIADCZALNĄ STRONĄ PT.

ZNAJDZIESZ JĄ POD ADRESEM: http://dobiech-ireneusz.jimdo.com

CIĄG DALSZY NASTĄPI