63. PRÓBA UZYSKANIA INFORMACJI

O MASZTACH SKRAJNYCH Z HISTORYCZNYCH ZDJĘĆ. 

Po natrafieniu na unikalne zdjęcie w Odkrywcy [1], przedstawiające z pewnością otoczenie masztu skrajnego anteny PTCR, fot. 1,
w pierwszej chwili ucieszyłem się, że dysponuję rzadkim zdjęciem otoczenia masztu dziesiątego.
Jednak po namyśle stwierdziłem, że taki sąd jest zbyt pochopny. Bowiem nie można ocenić, czy zdjęcie przedstawia
otoczenie masztu pierwszego, znajdującego się w pobliżu ulicy mjr. „Hubala” Dobrzańskiego, czy też masztu dziesiątego,
usytuowanego w pobliżu obecnego wysypiska w Klaudynie. Można jedynie przyjąć, że zdjęcie przedstawia widok
otoczenia masztu antenowego PTCR skrajnego. Na podstawie posiadanych wiadomości wydaje mi się, ze decydującym czynnikiem
będzie w tym przypadku widok podstawy cewki, a właściwie jej części prostokątnej z wnęką, wyraźnie widoczną na fot. 1.

Fot. 1 Widok zdjęcia z Odkrywcy[1] otoczenia masztu skrajnego PTCR, anteny Nadajnika Babice.

Z podobną sytuacją mamy do czynienia z drugim zdjęciem, fot. 2, jakie otrzymałem na początku moich zainteresowań
Nadajnikiem Babice, od Pana Dariusza Śladowskiego. Zdjęcie to jest umieszczone na tytułowej stronie Nadajnik Babice [2].

Fot. 2 Zdjęcie grupowe na tle cewki skrajnego masztu antenowego PTCR [2].

Jednak oba zdjęcia mimo to mogą być wykorzystane do, jeśli nie do określenia rozmiarów widocznych na zdjęciach niektórych obiektów,
to ich oszacowania. Taki stan rzeczy spowodowany jest niezbyt korzystnymi kierunkami wykonywanych zdjęć w stosunku do linii anteny,
co powoduję, że obiekty widziane są pod pewnymi kątami. A więc ich rozmiary będą zmniejszone i zależne od ich usytuowania.
Natomiast rozmiary elementów znajdujących się w różnych odległościach od elementu wybranego do normalizacji, będą zawyżone.
Pod tym względem, zdjęcie fot. 2 wykonane, z kierunku bardziej korzystnego, bardziej zbliżonego do kierunku linii anteny
oraz z mniejszej odległości, byłoby bardziej przydatne do oszacowania rozmiarów widocznych na nim obiektów.
Tworząc jego obraz rastrowy można byłoby je bardziej korzystnie znormalizować względem podstawy cewki,
która widoczna jest prawie prostopadle do linii anteny. Jednak widać na nim mniej szczegółów i dlatego zrezygnowałem
z jego wykorzystania. Potraktowałem go jako obrazu pomocniczego. Prawy fragment tego zdjęcia dokumentuje bardzo wyraźnie,
że fundament metalowego masztu, znajduje się za widoczną na pierwszym planie podstawą cewki, co jest zgodne z obserwacjami
jakie wykonałem w terenie, w okolicy skrajnego masztu dziesiątego, a więc w okolicy wysypiska Mościska
i na podstawie których wykonałem szkice, rys. 1, rys. 2 i rys. 3.
Zatem nie mając pewności który skrajny maszt zdjęcia pokazują, przyjmę, ze jest to maszt dziesiąty.

Rys. 1 Szkic usytuowania elementów związanych z antenowym skrajnym masztem dziesiątym.

Rys. 2 Szkic ilustrujący wizualnie położenie obiektów w pobliżu skrajnego antenowego masztu dziesiątego.

Rys. 3 Szkic ilustrujący zgrupowanie obiektów w pobliżu antenowego skrajnego masztu dziesiątego.

Rys. 4 Usytuowania i niektóre wymiary obiektów znajdujących się na krańcu masztu dziesiątego.

Schematycznie, usytuowania elementów związanych z masztem dziesiątym na podstawie odnalezionych przy nim elementów,
przedstawia szkic rys. 1. (będący kopią rys. 7a rozdziału 04.07 [2]). Dla ułatwienia opisu nadałem im nazwy,
kierując się przewidywanym ich przeznaczeniem. Ich układ i ilość różnią się znacznie od tych jakie dotyczą masztów pozostałych.
Są to fundamenty: czterech nóg masztu, czterech odciągów cewki, dwóch wsporników cewki, podstawy cewki
i dwóch odciągów przewodów zasilających [2]. Na rysunkach tych zaznaczone zostały również cztery odciągi cewki,
mimo, że odnalazłem z nich tylko dwa, fot. 3, rozmieszczone asymetrycznie, po lewej stronie patrząc od południa i fot. 4
ślad po trzecim po prawej stronie, patrząc od strony masztu dziesiątego.

Fot. 3 Widok obu lewych odciągów cewki skrajnego masztu dziesiątego
widzianych od strony skrajnego masztu dziesiątego.  (2008_01_30 IMG0004).

Fot. 4 Ślad po odciągu cewki dziesiątej znajdujący się między masztem i podstawą cewki dziesiątej,
po prawej stronie względem linii masztów, widziany od strony skrajnego masztu dziesiątego.

Oprócz trzech odciągów cewki dziesiątej odnalazłem dwa ślady fot. 5 i fot. 6 w postaci betonowych bloków z dwoma metalowymi ceownikami.
Po głębokiej analizie założyłem, że mogą to być wsporniki cewki dziesiątej.

Fot. 5 Ślad po wsporniku cewki dziesiątej znajdujący się między masztem i podstawą cewki dziesiątej,
po lewej stronie względem linii masztów, widziany z góry.

Fot. 6 Ślad po wsporniku cewki dziesiątej znajdujący się między masztem i podstawą cewki dziesiątej,
po prawej stronie względem linii masztów, widziany z góry, (2008_01_30 IMG0005).

Są to betonowe fundamenty o przekroju prostokątnym, o rozmiarach 67 cm i 45 cm, w których są widoczne resztki dwóch stalowych
ceowników o szerokości ok. 12 cm i długości bocznych ramion ok. 6 cm . Znajdują się one od okrągłej krawędzi podstawy cewki
w odległości ok. 2.6 m, a względem linii masztów anteny w odległości ok. 3 m.

Że jest to obraz obiektów masztu dziesiątego świadczą zdjęcia: fot. 7 i fot. 8, jakie wykonałem 2007.11.28
od strony wysypiska Mościska. Pierwsze, fot. 7, przedstawia na pierwszym planie dwa odciągi przewodów zasilających
i  za nimi w drugim rzucie, pomiędzy nimi , a więc na linii anteny, prostokątną część podstawy cewki dziesiątej.

Fot. 7 Widok od strony Mościsk: dwóch odciągów przewodów zasilających
i wnęki w części prostokątnej podstawy cewki dziesiątej, 2007.11.28.

Natomiast na zdjęciu, fot. 8, pokazana jest w zbliżeniu od strony Mościsk prostokątna część podstawy cewki dziesiątej z wnęką.

Fot. 8 Zdjęcie wnęki widzianej od strony Mościsk
w części prostokątnej podstawy cewki dziesiątej, wykonane latem 2007 roku.

Tak więc można przyjąć, że zdjęcie fot. 1 przedstawia widok otoczenia krańcowego masztu dziesiątego
od strony obecnego wysypiska Mościska. Natomiast dwa maszty znajdujące się przed częścią okrągłą podstawy,
oznaczone na szkicach rys. 1 – rys. 4 jako wsporniki cewki dziesiątej, mogą być śladami jakie pozostały po fundamentach
dwóch metalowych ażurowych masztach, podtrzymujących z obu stron elementy doprowadzające energię z przewodów zasilających
ze szczytów masztu, do cewki dziesiątej. Tak więc dysponując tymi informacjami, można oszacować
niektóre nieznane wielkości obiektów widocznych na zdjęciach fot. 1 i fot. 2, a także porównać je z pomierzonymi w terenie.

W pierwszej kolejności wykorzystując zdjęcie fot. 2, mimo nie korzystnego kierunku jego wykonania, oszacować można rozstaw
i wysokość dwóch metalowych ażurowych masztów, znajdujących się przed okrągłą częścią podstawy cewki dziesiątej
w odległości nie wielkiej, co można wnioskować ze zdjęcia fot. 2. W tym celu umieściłem to zdjęcie fot. 1, w systemie ACAD
jako obraz rastrowy fot. 9 i odczytałem przypadkowe rozmiary podstawy cewki, które były równe: wysokość Hp = 3.62 m i szerokość Yp = 7.02 m. 
Dla normalizacji tego obrazu musiałem dysponować chociaż jednym znanym rozmiarem obiektu jaki na nim się znajduje.
Winien on spełniać pewne warunki. Powinien mieć znaczne rozmiary i znajdować się w pobliżu płaszczyzny na której znajdują się
interesujące obiekty. Nie mógł to być np. znany rozstaw nóg  masztu, stosunkowo  duży, ale znajdujący się w innej płaszczyźnie.
Drugim obiektem stosunkowo dużym i wyraźnie widocznym mogła być podstawa cewki, przed którą znajdowały się stosunkowo blisko,
jak stwierdziłem wcześniej, a co obrazują: wizualnie, rys. 1 i rys. 2 oraz liczbowo, rys. 3 i rys. 4, obiekty: jej  wsporniki i odciągi.
Baczna wizualna obserwacja obrazów fot. 1 i fot. 2  sugeruje, że dwa wspomniane ażurowe metalowe maszty mogą znajdować się
za podstawą cewki, w stronę jej masztu antenowego, fot. 2, natomiast trzy drewniane słupy, odwrotnie przed nią, fot. 1.
Byłoby to zgodne z sytuacją obserwowaną dla masztów pośrednich, rys. 5, w których przed podstawą cewek znajduje się wspornik
na małym fundamencie, do którego przed końcowymi izolatorami doprowadzony jest przewód zasilający ze szczytów masztów.

Rys. 5 Szkic ilustrujący możliwy schemat zasilania przewodu promieniującego dla masztów zwykłych.

Fot. 9 Obraz rastrowy widoku z fot. 1 i pierwotne przypadkowe rozmiary podstawy cewki,
wysokość Hp=3.62 m szerokość Y=7.02 m.

Ponieważ dysponowałem szkicem podstawy cewki, rys. 6, były mi znane orientacyjne jej rozmiary,
które mogłem wykorzystać do normalizacji rastrowego obrazu fot. 9.

Rys. 6 Szkic z orientacyjnymi rozmiarami podstawy cewki wysokość
H = (200 + 750) cm = 970 cm = 0.9 m i szerokość Y = 200 cm = 2 m.

Wykorzystałem do tego szerokość podstawy, Y = 2 m, która zapewniała większą dokładność normalizacji.
 Po zmniejszeniu 2/7.02 = 0.2849 razy obrazu z fot. 9 otrzymałem znormalizowany obraz, pokazany na fot. 10.

Fot. 10 Widok rozmiarów podstawy cewki dziesiątej po wyskalowaniu go rozmiarem szerokości podstawy cewki z rys. 6 równej  Y = 2 m.

Otrzymałem po normalizacji: szerokość podstawy Yn = 1.98 m  i jej wysokość Hn = 1.01 m.
Wydaje się, że są to zadawalające wielkości. Jednak dla następnego porównania postanowiłem wykorzystać
znane rozmiary obiektów określone doświadczalnie, metodą skalowanych kroków, w 2007 r. Są to betonowe fundamenty
o przekroju prostokątnym, o rozmiarach 67 cm i 45 cm, mogące być fundamentami dwóch metalowych ażurowych masztów widocznych
na fot. 10, oraz  z rys. 4, odczytać ich rozstaw  Rw = 5.25 m. Natomiast określony z wyskalowanego obrazu fot. 11  jest on równy 5.35 m.
Różnica wynosi 0.1 m= 10 cm.

Fot. 11 Odległość pomiędzy dwoma metalowymi masztami odczytana po normalizacji.

 Zadawalając się uzyskaną dokładnością oszacować można również wysokość tych masztów, fot. 12. Ponieważ zdjęcie rastrowe
wykonane jest nieco ukośnie, wysokości masztów różnią się nieco. Różnica ma wartość Hmp – hml= (9.07-8.85) m = 0.22 m = 22 cm.

Fot. 12 Wysokość metalowych masztów.

W następnej kolejności oszacować można rozmiary trzech drewnianych słupów, fot. 13. widocznych na zdjęciu,
po których nie pozostał żaden ślad. Dwa skrajne z nich mogły służyć, jeden do odprowadzenia dolnej końcówki zwojów cewki
do budynku nadawczego do układów strojenia cewki do rezonansu, drugi do powrotu i uziemienia.

Fot. 13 Rozmiary trzech masztów drewnianych.

Otrzymane rozmiary dwóch skrajnych słupów różnią się niewiele, wynoszą kilkanaście centymetrów,
Hdp – Hdl = (5.75 – 5.47) = 0.28 m = 28 cm,  natomiast maszt środkowy różni się od poprzednich zarówno wysokością
jak i rozmiarem poprzeczki, jest ona większa., co może świadczyć, iż słup środkowy jest usytuowany bliżej w stosunku do bocznych.

Analiza przeznaczenia wspomnianych elementów prowadzi do wniosku, że zdjęcie fot. 1 dostarcza informacji o tym,
jak następowało doprowadzenie energii ze szczytu masztu do cewki. Osiem przewodów zasilających, jak wielokrotnie to podkreślałem
"zakotwiczone" były, rys. 2, poprzez dwa pakiety izolatorów do dwóch odciągów podstawy krańcowego masztu dziesiątego.
Przed tymi dwoma pakietami izolatorów następuje skośne połączenie wszystkich osiem przewodów w jedno pionowe,
podłączone do szczytu wyprowadzeń w postaci odwróconego "parasola", które łączą się z górnymi zwojami cewki dziesiątej.
Jest to sytuacja podobna jak w szwedzkim nadajniku. fot. 14, na którym przedstawiony jest obraz połączeń skrajnego końcowego masztu.

Fot. 14 Widok otoczenia ostatniej cewki szwedzkiego ostatniego masztu ilustrujący układ zastosowanych połączeń [3].

Różnica polega na tym, że zamiast jak zasugerowałem to wcześniej, dla pojedynczego odprowadzenia napięcia ze szczytów masztu
służy środkowy słup drewniany, a w szwedzkim jego rolę spełnia środkowy odciąg. Na fot. 14 można również zauważyć
z lewej strony słup drewniany, na którym zainstalowane są dwa przewody. Od jednego podłączony jest za pomocą sztywnego przewodu
prawdopodobnie dolny koniec cewki, drugi powrotny jest uziemiony. Jest to sytuacja podobna jak wcześniej zasugerowałem opisując fot. 13
dla  polskiego rozwiązania. Zwracałem się kilkakrotnie do Szwedów z pytaniem jakie jest przeznaczenie dwóch przewodów zainstalowanych
na drewnianym słupie i gdzie one podążają. Nie otrzymałem od zarządu Stacji w Grimeton żadnej odpowiedzi.
Dlatego musimy poprzestać na własnych dociekaniach.

[1] http://odkrywca.pl/forum.php

[2] http://www.nadajnik-babice.pl/

[3] Ze zbiorów archiwalnych ofiarowanych przez Pana Macieja Gędziorowskiego.

Ireneusz Dobiech, luty 2018 r. (opublikowano 09.03.2018.)

ZAPOZNAJ SIĘ TEŻ Z NOWĄ, DOŚWIADCZALNĄ STRONĄ PT.

ZNAJDZIESZ JĄ POD ADRESEM: http://dobiech-ireneusz.jimdo.com

CIĄG DALSZY NASTĄPI