44. AMERYKAŃSKIE, HISTORYCZNE ARTYKUŁY
Z OKRESU BUDOWY NADAJNIKA W POLSCE (3).

RADIOSTACJA TRANSOCEANICZNA W POLSCE, wrzesień 1921.

Następny chronologicznie artykuł,  otrzymany dzięki uprzejmości Polskiej Ambasady w Waszyngtonie ma tytuł:
Poland's Transoceanic Wireless Station. Został napisany przez James Andrew White, Jerome W. Howe, C. S. Anderson
i opublikowany we wrześniu 1921 roku, w The Wireless Age, Tom 8 na stronach 19-20.
Jest bardzo obszerny i bogaty w szczegółowe informacje o polskiej radiostacji. Przytaczam jego tekst po przetłumaczeniu.

•Nowa radiostacja będzie zlokalizowana w Polsce, w pobliżu Warszawy i szacuje się,
że kompletny projekt będzie kosztować około 3 mln. dolarów.

• Przedstawiciele Radio Corporation of America i Ministerstwa Poczt i Telegrafów podpisali umowę,
która przewiduje wybudowanie w Polsce międzynarodowej radiostacji dużej mocy.
Umowa została podpisana w Polskim Biurze Prawnym mieszczącym się na ulicy 42 Broadway w Nowym Jorku,
ze strony polskiej w jej podpisaniu uczestniczyli: Książę Kazimierz Lubomirski, Hipolit Gliwic, Edwin P. Shattuck,
Stanisław Arct i Eugene Stallinger oraz ze strony Radio Corporation of America: prezes E. J. Nally i dyrektor generalny D. Sarnoff.

• Natychmiast po podpisaniu umowy D. Sarnoff wysłał następujący radiogram do Ministerstwa Poczt i Telegrafów w Warszawie:
"Z okazji tej pamiętnej chwili podpisania z polskim rządem umowy na budowę w Polsce radiostacji o super mocy do komunikacji
ze Stanami Zjednoczonymi prosimy przyjąć nasze najszczersze gratulacje i niech nam będzie wolno wyrazić nadzieję,
że połączenie naszych krajów przy pomocy radia może jeszcze bardziej wzmocnić i zwiększyć przyjaźń istniejącą między naszymi mieszkańcami."

• Zaproponowany system radiowy został zestandaryzowany dla potrzeb komunikacji transoceanicznej.
Stacja będzie wyposażona w dwa alternatory Alexandersona wysokiej częstotliwości o mocy 200 kW,
zbudowane przez General Electric Company oraz będą antenowe przewody nadawcze o około dwóch mil długości
podtrzymywane przez dziesięć wież po 400 stóp (121,92 m) wysokości każda.

• Pierwsza dostawa aparatury radiowej opuści Stany Zjednoczone za około sześć miesięcy,
a prace budowlane rozpoczną się niezwłocznie. Budowa radiostacji zakończona zostanie w ciągu około roku
i oczekuje się, że radiokomunikacja między Polską i Stanami Zjednoczonymi rozpocznie się na początku 1923 roku.

• E.J. Nally, który niedawno wrócił z Europy, gdzie wizytował urządzenia międzynarodowej łączności radiowej stwierdził,
że chociaż około dziesięć procent polskich obywateli znajdujących się w Stanach Zjednoczonych stanowi większy odsetek,
niż inne zamieszkujące tam zagraniczne narodowości, to Polska nigdy nie miała odpowiedniej komunikacji telegraficznej z Ameryką Północną.
Dotychczas, aby przekazywać wiadomości do i z Ameryki zawsze było konieczne korzystanie z pośrednictwa innych krajów,
co powodowało, że wiadomości te przesyłane były z poważnym opóźnieniem. Jednak z momentem otwarcia nowej radiostacji,
Polska będzie miała bezpośrednie, bez przekaźników, połączenie radiowe ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki,
a także będzie miała połączenie z innymi krajami zlokalizowanymi w zasięgu działania tej stacji.

• Nowa polska stacja będzie mieć normalny promień zasięgu nadawania rzędu 4000 mil (6436 km) i Radio Corporation
zobowiązuje się do zapewnienia niezbędnych urządzeń w Stanach Zjednoczonych do obsługi ruchu radiowego
między Polską i Stanami Zjednoczonymi. Ta nowa radiostacja oznacza kolejne ogniwo w łańcuchu światowej sieci radiowej
spółki Radio Corporation of America. Obecnie utrzymuje ona codzienną i bezpośrednią łączność radiową pomiędzy USA i Francją,
Wielką Brytanią, Norwegią, Szwecją, Danią, Finlandią, Niemcami i innymi krajami europejskimi,
jak również pomiędzy San Francisco, Honolulu i Japonią.

• Natychmiast po podpisaniu umowy przedstawiciele udali się na lunch w Klubie Prawników.
Po posiłku zgłoszono kilka aktualnych i interesujących uwag.

• Edward J. Nally podziękował osobom odpowiedzialnym za przygotowanie umowy,
której opracowanie wymagało znacznej pracy inżynierskiej oraz wielu konferencji trwających często do późnych godzin nocnych.
"Polska wyróżnia się tym, że jest pierwszym państwem negocjującym ze spółką Radio Corporation w sprawie budowy radiostacji dużej mocy”,
powiedział Nally, "Jest to projekt, który będzie sprzyjał stosunkom handlowym pomiędzy Polską a Stanami Zjednoczonymi
w najefektywniejszy sposób i największą przyjemnością jest zobaczyć, że te negocjacje są pomyślnie zakończone.
Mam nadzieję, że za dwa lata będziemy wszyscy obecni na oficjalnym otwarciu stacji oraz,
że my wszyscy z okazji tego wielkiego wydarzenia spotkamy się na polskiej ziemi.
Mam również nadzieję, że będziemy obecni przy kulminacji umowy, którą właśnie podpisaliśmy
i będziemy mogli wtedy spojrzeć wstecz na okres trzydziestu lat o którym w niej mowa,
jako okresu harmonijnej współpracy między naszymi dwoma krajami w czasie wypełniania naszych zobowiązań.
Chcę szczególnie podkreślić", stwierdził, "że teraz, gdy rozpoczął się ten wielki projekt, wszyscy starają się, aby zakończył się on sukcesem oraz,
że wykonanie wszystkich prac wymienionych na papierze jest sprawą honoru.
Wierzę, że będzie to prawdziwy test naszej szczerości i czekamy na nasz udział w tym przedsięwzięciu,
w sposób sumienny i żarliwy. Przekonacie się, że w ramach świadczenia usług będziemy iść znacznie dalej, niż litera podpisanej umowy".

Podpisanie umowy pomiędzy Rządem Polskim i Radio Corporation of America,
odnośnie budowy radiostacji dużej mocy w Warszawie w Polsce.
Patrząc od lewej do prawej: Hipolit Gliwic, Edwin P. Shattuck, książę Kazimierz Lubomirski,
Stanislaw Arct, Eugeniusz Stallinger, Edward J. Nally, Carl H. Ganter, David Narzad.

• Następnie odpowiedział Książę Kazimierz Lubomirski: "Panowie, przez lata nasz i Wasz kraj bezprzewodowo wymieniały się
uczuciami sympatii i zrozumienia. Jestem szczególnie dumny, że mój kraj będzie pierwszym korzystającym z geniusza i wiedzy
czołowych amerykańskich inżynierów radiowych. Nowa stacja oznacza przyszłą wymianę wzajemnych korzyści handlowych,
stosunków społecznych i innych ważnych przesyłek, która to wymiana będzie realizowana za pośrednictwem wspaniałego systemu radiowego,
za który Panowie będą odpowiedzialni. Polska wkrótce stanie się całkowicie niezależna od innych państw
i agencji w dziedzinie nawiązywania komunikacji z innymi narodami, radio oznacza dla nas bezpośredni i błyskawiczny sposób
przenoszenia wiadomości, bez możliwości stosowania cenzury przez pośredników, co jest szczególnie istotne wtedy Panowie,
gdy ostatnio uruchomiliśmy bezpośrednie połączenie lotnicze Warszawa - Paryż, które dodatkowo zwiększa użyteczność
i zakres stosowania naszej nowej radiostacji. Panowie, Polska docenia Wasze szczere wysiłki
i nie w pełni należy je traktować jako wynik wyrachowania. To jest bezpośrednia pomoc dla naszej republiki, która tak jak Wasz kraj
może się teraz cieszyć, że wyzwoliła się od zależności zagranicznych do chwalebnej wolności.
Panowie, w związku z tym, w imię Polski, chciałbym skorzystać z okazji i serdecznie podziękować Wam wszystkim z Radio Corporation,
za udziału w tym wielkim projekcie inżynierskim".

• Z kolei David Sarnoff, dyrektor generalny Radio Corporation opowiedział w imponujący sposób o dniu rozpoczynającym nową epokę
nie tylko dla Radio Corporation, ale także dla Rzeczypospolitej Polskiej.
"Chciałbym zwrócić uwagę na kilka podobieństw dotyczących wydarzeń w ramach tego projektu” powiedział.
"Po pierwsze, warto wspomnieć, że w tym dniu mijają dokładnie dwa lata od nawiązania przez przedstawicieli Polski pierwszego kontaktu
z Radio Corporation i rozpoczęcia negocjacji dotyczących budowy i eksploatacji polskiej radiostacji.
W negocjacje, które dziś pomyślnie zakończono, zaangażowano czas, energię i cierpliwość.
"Po drugie, interesujący jest fakt, że początek funkcjonowania spółki Radio Corporation miał miejsce w tym samym czasie,
co początek niepodległości Rzeczpospolitej Polskiej, zatem jesteśmy w tym samym wieku."
"Po trzecie, po raz pierwszy oboje podejmujemy ważne przedsięwzięcie tego samego rodzaju,
umowa z polskim rządem jest pierwszą umową radiową spółki Radio Corporation".
"Poza tym, ta umowa jest pierwszą umową otrzymaną przez jakąkolwiek amerykańską korporacją dotyczącą uruchomienia
i eksploatacji tego rodzaju zadania na obcej ziemi. Jesteśmy więc szczególnie dumni z honoru przyznanego nam przez rząd Polski
i jej zdolnych przedstawicieli.
"Jednak prawdziwy test", kontynuował Sarnoff, "nadejdzie wtedy, gdy transmisja radiowa wiadomości między Polską i Stanami Zjednoczonymi
faktycznie będzie miała miejsce. Jako dyrektor generalny Radio Corporation, na którym spoczywa odpowiedzialność uzyskania
praktycznych efektów umowy, którą dziś podpisaliśmy, uważam to za zaszczyt i osobistą odpowiedzialność stwierdzić,
że połączenie Stany Zjednoczone - Polska Radio spełnia nie tylko postanowienia umowy, ale podobne nadzieje i oczekiwania obu stron umowy.
"Sztuka komunikacji radiowej rozwija się bardzo szybko, a szczególne położenie geograficzne Polski sprawia,
że będąc tak centralnie usytuowaną, gdy ta radiostacja zostanie zbudowana, Polska może stać się istotnym czynnikiem międzynarodowym.
Rzeczywiście, promień zasięgu tej stacji powinien być taki, aby głos Polski słyszalny był w całym cywilizowanym świecie
i zdolność Polski do bycia słyszaną przez resztę cywilizowanego świata zapewni Waszej przedsiębiorczej republice siłę
mocniejszą niż jakiekolwiek wojsko, na utrzymanie którego mogłaby sobie pozwolić.
Nie muszę również podkreślać istotnego faktu, że jesteśmy partnerami w tym przedsięwzięciu i jak w przypadku wszystkich spółek
sukces jednej strony zależy od sukcesu strony drugiej."

• Stanisław Arct powiedział: „Nie ulega wątpliwości, że Polska ma wiele poważnych problemów do rozwiązania,
których nie chciałbym teraz wymieniać, jednak został poczyniony wielki postęp i obecna administracja jest komplementowana
odnośnie wielkiego dzieła przeorganizowania Rządu, które zostało zrealizowane w ciągu ostatnich dwóch lat.
W przeciwieństwie do niektórych ostatnich wypowiedzi, Polska jest daleka od bankructwa i wywiąże się ze swoich zobowiązań w terminie.
Nowa radiostacja, jak i inne projekty komercyjne będą wiadomością informacyjną dla rolnika."

Źródło: The Wireless Age, Tom 8; Autorzy: James Andrew White, Jerome W. Howe, C. S. Anderson.

ZAPOZNAJ SIĘ TEŻ Z NOWĄ, DOŚWIADCZALNĄ STRONĄ PT.

ZNAJDZIESZ JĄ POD ADRESEM: http://dobiech-ireneusz.jimdo.com

Ireneusz Dobiech, kwiecień 2014 r.

CIĄG DALSZY NASTĄPI