05 ROZWAŻANIA DOTYCZĄCE INNYCH OBIEKTÓW NADAJNIKA

05.02 DOBÓR I OCENA PRZYDATNOŚCI MAP WSPÓŁCZESNYCH DO IDENTYFIKACJI.

Ta część jest w pewnym sensie kontynuacją moich rozważań, zapoczątkowanych w poprzedniej części 05.01, mających na celu
uzyskanie informacji z historycznych map, gdzie się znajdował budynek elektrowni i jakie były rozmiary, chociaż w przybliżeniu obu budynków:
nadawczego BN i elektrowni BE, Nadajnika w Babicach NB. Zagadnienie to nurtowało mnie już wcześniej, gdy w latach siedemdziesiątych
korzystaliśmy z basenu, rys. 1a i rys. 1b, na terenie Jednostki Wojskowej znajdującej się w pobliżu NB.

rys. 1a Widok części basenu dla dzieci, znajdującego się na terenie Jednostki Wojskowej w latach siedemdziesiątych.

Rys. 1b Widok części basenu dla dorosłych na terenie Jednostki Wojskowej, na tle ogrodzenia, ok. 1970 r.

Było zastanawiające, dlaczego obiekt ten tam się znajdował i że był dostępny dla publiczności. Basen ten jeszcze istniał w 2002.04.29, rys. 2.
 Został zlikwidowany w 2007 roku, kiedy zburzono go i znajdujące się w jego pobliżu obiekty warsztatowe.
Wiedziałem wtedy już dużo więcej o NB i przypuszczałem, że basen ten mógł być pozostałością po układzie chłodzenia systemu nadawczego,
 w szczególności alternatorów. O takim systemie napotkałem wzmiankę, jednak nie pamiętam w jakim źródłowym dokumencie.
Jest ona wg mnie bardzo prawdopodobna

Rys. 2 Widok na obelisk i basen na terenie Jednostki Wojskowej w okolicy masztu piątego, 2002.04.29

Dysponując tą wiedzą, gdy spostrzegłem podczas jednego z licznych moich spacerów, że na tym terenie przystąpiono do wykopów
pod nową budowlę, ze względów sentymentalnych zrobiłem przez siatkę ogrodzeniową fotografię jego ruin.
Fotografię przedstawiającą gruzowisko po basenie, wykonaną w dniu 2007.08.28, przedstawia rys. 3.

Rys. 3 Obraz po zburzeniu basenu znajdującym się na ogrodzonym terenie wojskowym, 2007.08.28.

W tym samym dniu, wiedząc, że giną ślady po ewentualnie tam znajdującym się budynku elektrowni, wykonałem zdjęcie, rys. 4,
przedstawiające proces burzenia baraku w którym znajdowały się warsztaty elektryczny i hydrauliczny, znajdującego się od ogrodzenia
w odległości ok. 15 - 30 [m], koło których od kilku lat przechodziłem bardzo często.

Rys. 4 Proces burzenia baraku wojskowych warsztatów, 2007.08.28.

Moje przypuszczenia, że pod warsztatem mogą się znajdować fundamenty elektrowni, uwiarygodniły się, gdy otrzymałem
od Redakcji miesięcznika „Odkrywca”, 2007.09.19 (w którym publikowałem w sierpniu 2007 roku artykuł
o Antenie Nadajnika w Babicach [1]) wiadomość:

„Przed chwilą dzwonił do nas czytelnik zaniepokojony rozbiórką instalacji łączności na terenie jednostki wojskowej na warszawskim Bemowie.
Wspominał o burzeniu bunkra i postumentów pod anteny. Jeżeli byłby Pan zainteresowany sprawą,
a człowiek ten dokumentuje fotograficznie pozostałości i postęp niszczycielskich działań, przekazuje numery telefonów i maila.
Pan K.” - Pozdrawiam - Piotr Maszkowski

(Prawdopodobnie czytelnik ten czytał mój artykuł i dlatego skierował swoją wiadomość do redakcji ODKRYWCY).
Porozumiałem się natychmiast z Panem Dariuszem KOSZAŁKO. pytając:

„Otrzymałem wiadomość, o burzeniu pozostałości elementów dawnej Radiostacji Babice. O co dokładnie chodzi? - Ireneusz Dobiech.”

Uzyskałem następującą  odpowiedź: „Witam Pana serdecznie. Jestem pracownikiem kompleksu przy ul. Radiowej 49,
gdzie trwają prace przygotowawcze pod budowle na terenie jednostki wojskowej. W trakcie usuwania pozostałości starego basenu
i wybierania ziemi z terenu przyległego odkryto pewne elementy wg mnie dawnej stacji nadawczej.
Jeżeli jest Pan zainteresowany tematem proszę o kontakt na mój nr domowy (22) …. Proszę spojrzeć na kilka zdjęć zrobionych
przeze mnie dzisiaj. Wykopane zostały elementy dawnych instalacji-podejrzewam, że m.in. jakichś lin podtrzymujących.
Pozdrawiam - Dariusz Koszałko.”

Dariusz K. przesłał mi pięć zdjęć, które w odpowiednim czasie upublicznię. Porozumiałem się z Dariuszem K. i umówiłem się na spotkanie
z nim następnego dnia. Po spotkaniu wprowadził mnie na ogrodzony teren wojskowy, gdzie w dalszym ciągu burzono znajdujące się
pod warstwą ziemi o grubości ok. 1 metra,  głębokie betonowe obiekty i ceglane mury. Równocześnie otrzymałem od niego,
ok. 100 zdjęć, wykonanych podczas burzenia wspomnianych obiektów.

Rys. 5 Ceglana ściana od południa, blok betonowy od strony drogi, budynku i widoczna w głębi stacja transformatorowa, 2007.09.20.

Wytłumaczyłem mu, że nie mogą to być podstawy cewek ani bunkry, jednak mogą to być pozostałości po fundamentach budynku elektrowni
Nadajnika. Wykonałem również kilka zdjęć, z których przytaczam jedno, rys. 5. Przytoczone zdjęcie i kilka innych wykonałem tak,
aby widoczny był na nich obiekt znajdujący się w głębi, za drogą brukowaną do Jednostki Wojskowej, w postaci Stacji Transformatorowej STr.
Potraktowałem budynek STr jako punkt orientacyjny, przydatny dla przyszłej identyfikacji usytuowania podziemnych bloków,
gdy ich już nie będzie. Jej widok i położenie względem narożnej części ogrodzenia przedstawia rys. 6. Późniejsze moje pomiary,
wykonane 2009.10.22 pokazały, że STr wzdłuż brukowanej drogi oddalona jest od narożnika starego ogrodzenia o ok. 25 m (2009.11.08).

Rys. 6 Widok stacji transformatorowej STr z fragmentem narożnej części ogrodzenia, 2007.08.29.

Tak więc o tym, czy fundamenty te mogą być fundamentami BE, można będzie się przekonać porównując, oszacowane na podstawie
analiz map historycznych i współczesnych, usytuowania trzech budynków: nadawczego BN, stacji transformatorowej STr
i ewentualnego elektrowni BE. Informacje o usytuowaniu i rozmiarach dwóch budynków BN i ewentualnego BE uzyskane
z analizy map historycznych podałem w końcowej części 05.01. Natomiast w niniejszej części przeprowadzę podobną analizę,
jednak poszerzoną o informacje dotyczące budynku STr na mapach współczesnych.
W tym celu musiałem dysponować współczesnymi mapami, na których oprócz dróg, śladów po masztach i podstawach cewek,
winien znajdować się wspomniany budynek STr.

Wziąłem pod uwagę dwie mapy współczesne jakie udało mi się odnaleźć. Pierwszą jest mapa w skali 1:17.500 z [2],
tórą nazwałem COPERNICUS, rys. 7a,  drugą mapa turystyczna ŁOSIOWE BŁOTA w skali 1:10.000, rys. 7d,
przysłana mi przez wspomnianego kolegę Dariusza K. Jednak na pierwszej mapie budynek STr nie jest w ogóle zaznaczony,
a na drugiej w sposób nie wyraźny, co znacznie utrudnia taką analizę.

W pierwszym rzędzie rozpatrzę mapę COPERNICUS.

Współczesną mapę, rys. 7a, stosunkowo dokładną uzyskałem łącząc strony 24 i 25 Wydawnictwa COPERNICUS [2]
i wybierając cały teren, na którym znajdują się ślady po antenie i BN, ograniczony współrzędnymi w poziomie od A do D
oraz w pionie od 13 do 16. Natomiast na rys. 7b oznaczyłem maszty i BN. Fragment  okolic Fortu IIa, Babice,
na którym znajdowały się BN, przedstawiłem na rys. 7c.

Rys. 7a Fragment mapy COPERNICUS terenu na którym znajdują się ślady po Antenie,
powstałej w wyniku połączenia jej stron:  24 Rezerwaty i 25 Boernerowo, skala 1:17.500.

Rys. 7b Fragment mapy z rys. 7a  z zaznaczonymi masztami i budynkiem nadajnika BN.

Rys. 7c Fragment mapy z rys.1a okolic Fortu IIA, Babice.

Rys. 7d Mapa turystyczna okolic rezerwatów ŁOSIOWE BŁOTA i fortu IIA, Babice, skala 1:10.000.

Obraz mapy rys. 7c przetransportowałem do programu ACAD i za jego pomocą sporządziłem współczesny szkic dróg
i ważniejszych obiektów, przedstawiony na rys. 8a. Ponieważ na szkicu tym nie ma linii siatek, dla wyskalowania tego fragmentu mapy,
posłużyłem się wymiarem wzorcowym uzyskanym z mapy z siatką, rys. 7a, zaznaczonym o dołu szkicu z rys. 8a.
Zaznaczona odległość wzorcowa jest równa 1225[m].

Rys. 8a Szkic dróg i obiektów okolic Fortu IIA, Babice, sporządzony w ACAD z wykorzystaniem fragmentu mapy COPERNICUS z rys. 7c.

Dla ułatwienia posługiwania się tym szkicem obróciłem go tak, aby linia dróg równoległa do linii anten, była zbliżona do poziomej, rys. 8b.

Rys. 8b Obrócony szkic dróg i obiektów okolic Fortu Babice z rys. 8a.

Rys. 8c Długości dróżki odczytane z fragmentu szkicu rys. 8b i zmierzona za pomocą kroków.

Dla kontroli jakości otrzymanego szkicu z mapy, odczytałem długość ścieżki, rys. 8c, przy której znajdują się ruiny budynku nadawczego.
Jej odczytana długość wynosiła 159[m], natomiast określona 2008.10.21 skalowanymi krokami, była równa:
od początku ścieżki do linii symetrii 60[m] i od niej do końca ze skrzyżowaniem drogi do Babic (w kierunku miejscowości Truskaw) 105.7[m],
tak więc jej długość była sumą tych odległości wynoszącej  165.7[m] i była większa od odległości odczytanej z mapy COPERNICUS.
Różnica (166-159)[m]= 6[m] jest niewielka, rzędu (6x100/159)%=3.8%, dopuszczalna z konieczności dla moich celów.
Dlatego też posłużyłem się szkicem z rys. 8b i przyjąłem usytuowanie linii symetrii anteny LS w odległości określonej za pomocą
kroków 60[m], zmniejszonej o połowę różnicy 6/2[m], czyli (60-3)[m]=57[m]. Naniosłem ją na kolejnym szkicu, rys. 8d.

Rys. 8d Szkic z rys. 8c z naniesionymi drogami, ważniejszymi wynikami pomiarów i przyjętą linią symetrii anteny.

 Pozostały jeszcze do rozwiązania problemy usytuowania: na szkicu rys. 8b i rys. 8d, budynku STr, który nie został oznaczony
na wspomnianych mapach oraz linii anten LA. Dlatego też byłem zmuszony określić ich położenie na podstawie pomiarów z użyciem
kroków skalowanych. Wykonywałem je kilka razy. Ostatnio w 2009.10.22. Sprawa jest trudna, gdyż wyniki pomiarów zależą od tego,
czy szerokości drogi brukowanej w okolicy masztu piątego i STr oraz  dróżki w okolicy budynku nadawczego BN są podane na mapach
zgodnie z rzeczywistością. Przytoczę wyniki uzyskane z pomiarów i porównam je z rozmiarami odczytanymi ze szkicu mapy współczesnej
COPERNICUS rys. 9, które umieściłem w nawiasach.

2008.11.24

- środek masztu piątego od środka STr odległy jest o (24/2 + 77.25)[m]= 89.25[m] (89.3[m]);
- odległość w pobliżu masztu piątego, prostopadle do drogi, określiłem sumując odległości: od starego ogrodzenia do skraju brukowanej
  drogi (trawnik) 6.57[m], szerokości brukowanej drogi 4.5[m], odległości od skraju brukowanej drogi do środka fundamentu nogi masztu piątego,
  tzw. pobocza 6.75[m]. Tak więc w tym miejscu odległość od ogrodzenia do środka nogi masztu piątego była równa
  ok. (6.57+4.5 +6.75)[m] = 17.82[m] (16.8[m]).
- natomiast linia anten LA, w kierunku prostopadłym do drogi, od starego ogrodzenia do środka masztu piątego, była większa o połowę
  rozstawu jego nóg 24/2[m], czyli równa ok. (17.82 + 12)[m]= 29.82[m] (29[m]);
- odległość przedniej ściany STr od krawędzi brukowanej drogi, odległej od ogrodzenia o (6.75+4.5)[m]= 11.25[m] była równa 3[m].
  Czyli odległość przedniej ściany STr od krawędzi drogi przylegającej do ternu wojskowego była sumą tych wielkości
  (11.25+3)[m]=14.25[m] (18.3[m].
- środek STr o szerokości 7.5[m] do pierwszego zakrętu brukowanej drogi znajdował się w odległości (7.5/2 + 22.5)[m]=26.25[m] (25.3[m]);

2009.10.22

- środek masztu piątego od środka STr odległy jest o (24/2 + 93)[m]= 105[m] (89.3[m]), różnica w stosunku do pomiaru z 2008.11.24
  równego 89.25[m] wynosi (105 - 89.25)[m]= 15.75[m], co daje rozbieżność rzędu 15.75x100%/89.25= 17.6% ;
- środek STr do pierwszego zakrętu brukowanej drogi znajduje się w odległości ok. 25.5[m] (25.3[m]), od tego zakrętu do ścieżki
  odległość jest równa ok.16.5[m] (14.3[m]), (mniej więcej w połowie tej odległości 8.25[m] znajduje się obecnie załamanie ogrodzenia
  w kierunku fosy Fortu, widoczne na jednym ze zdjęć przedstawiającym STr i narożną część starego ogrodzenia, rys. 6,
  czyli środek STr od rogu ogrodzenia odległy jest ok. 25.5+8.25=33.75[m]),  od początku dróżki do linii symetrii anten LSA
  odległość jest ok. 69[m] (62.6[m]). Tak więc środek STr wg tych pomiarów znajduje się od linii symetrii anten LSA
  w odległości (25.5 + 16.5 + 69)[m]= 111[m] ((25.3 +14.3 + 62.6)[m] =102.2)[m]);
- środek podstaw cewek piątej i szóstej, czyli LA znajduje się od wsporników wysokich linii długiej, usytuowanych bezpośrednio za dróżką,
  w odległości 27[m] (26.7[m]), czyli mniejszej od tej określonej w 2008.11.24 na poziomie masztu piątego, wynoszącej 29.82[m];

Zadawalając się otrzymaną rozbieżnością rzędu 17%, przyjmuję do dalszych rozważań, że środek budynku STr znajduje się
od linii symetrii anten LSA w odległości ok. 102[m], względnie ok. 111[m], a przednia jego ściana od krawędzi brukowanej drogi,
bliskiej ogrodzenia w odległości ok. (15.3+3)= 18.3 [m] i od jej przeciwnej krawędzi w odległości ok. 3[m].
Natomiast linia anten LA odległa jest, od przewidywanej ściany budynku nadawczego BN, przyjmuję znajdującego się
tuż za wysokimi wspornikami linii długiej, o 27[m], a od ogrodzenia na wysokości masztu piątego o ok. 29[m].

Nanosząc te wielkości i przyjmując orientacyjne rozmiary budynku STr: w kierunku osi X równe - 7.5[m]
i w  kierunku osi Y - 6.75[m], na szkic z rys. 8b (obiekty i linie  żółtej barwy),
otrzymałem szkic rys. 9, spełniający postawione na początku wymagania.

Rys. 9 Naniesione położenia i rozmiary: masztu 5, budynku STr, linii symetrii na szkic z rys. 8b.

Drugą współczesną mapą mogła być mapa ŁOSIOWE BŁOTA, o mniejszej skali, a więc z założenia dokładniejsza,
ale bez podziałki, rys. 7d, z której sporządziłem szkic rys. 10a. Również ją rozpatrzyłem, ale w drugiej kolejności.
Jako wzorcową odległość służącą do określenia jej skali przyjąłem znaną odległość między masztami piątym i szóstym, równą 384[m],
określoną przez widoczne na niej ślady ich „nóg” i położenie linii symetrii anten, jako w przybliżeniu równą połowie tej odległości, czyli 192[m].
Postępując podobnie jak poprzednio, po przetransformowaniu obrazu mapy do programu ACAD sporządziłem szkic ważniejszych
jej elementów, rys. 10b, oraz sprowadziłem go do odpowiedniej skali.

Rys. 10a Uproszczony szkic ważniejszych obiektów na tle dróg, uzyskany z mapy rys. 3c, ŁOSIOWE BŁOTA,
ilustrujący sposób sprowadzenia jego skali do rzeczywistych wymiarów.

Rys. 10b Sprowadzony do poziomu i skali szkicu z rys.4a ŁOSIOWE BŁOTA, szkic bardziej szczegółowego fragmentu okolic Nadajnika.

Zastosowane podejście byłoby słuszne, gdyby maszty piąty i szósty były na mapie naniesione prawidłowo. Dla sprawdzenia,
czy tak jest w istocie, dokonałem pomiarów usytuowania kilka obiektów za pomocą „skalowanych kroków”,
których użyteczność wielokrotnie się sprawdziła, w rzeczywistym terenie.

Rys. 10c Usytuowanie wybranych obiektów na uproszczonej kopii z rys. 10b.

Wybrałem obiekty, rys. 10c, których położenie mogłem dokładnie określić, zamieszczone w poniższym wykazie:
Na pierwszym miejscu zamieściłem datę pomiaru i zmierzone odległości, na kolejnym odczytane ze szkicu rys. 10c,
na ostatnim różnicę pomiędzy oboma wartościami.

Rozbieżności odpowiednich wielkości są następujące: (0.04x100/383.96)%=0.01%, (13.71x100/112.29)%=12.2%;
(1.87x100/18.13)%=10.3%; (1.23x1000/81)%=1.5%. Są one w naszych rozważaniach do przyjęcia.

 Pozostaje jeszcze do określenia położenie obiektów w stosunku do dróg lub ogrodzenia terenu Jednostki Wojskowej.
W tym celu posłużę się szkicem pełnym mapy ŁOSIOWE BŁOTA, rys.10d.

Rys. 10d Pełny szkic mapy ŁOSIOWE BŁOTA.

Jest widoczne z tego szkicu, że obiekt znajdujący się od drugiej bramy w odległości 83.7[m],
a więc bardzo bliskiej uzyskanych z wykazu pomiarów 82.23[m], lub w odległości 86.5[m] od LSA odczytanej ze szkicu rys.10c,
z dużym prawdopodobieństwem jest zniekształconym śladem budynku STr. Jego ściana przylegająca do drogi brukowanej znajduje się
od ogrodzenia terenu jednostki (linia przerywana) w odległości ok. (13.6+2.3)=15.9[m] i od krawędzi drogi od strony anteny,
w odległości ok. 2.3[m]. Są to wartości zbliżone do otrzymanych z pomiarów, 14.25[m] i analizy mapy COPERNICUS 18.3[m].

Natomiast linia anten LA (fioletowa przerywana linia, rys. 10d, poprowadzona przez środek masztu piątego), znajduje się,
mierząc od krawędzi dróżki przylegającej do BN, w odległości 22,6[m]. Jest to wartość zbliżona do podanych wcześniej
przy analizie przydatności mapy COPERNICUS, zmierzonych 2009.10.22 skalowanymi krokami równej 27[m]
i odczytanej z mapy COPERNICUS, rys. 9, równej 26.7[m].
Kolejną poszukiwaną wielkością jest linia symetrii anten LSA. Jednak wiadomo, że znajduje się ona w środku odległości masztów:
piątego i szóstego, widocznych na szkicu rys. 10b, czyli w odległości od nich wynoszącej 192[m]. Zaznaczona została na rys. 10b i rys. 10d
jako pionowa linia koloru niebieskiego.

Reasumując, dla obu map przyjmuję do dalszych rozważań następujące wielkości (na pierwszym miejscu dane ze szkicu mapy
ŁOSIOWE BŁOTA, na drugim w nawiasach ze szkicu mapy COPERNICUS):

- środek budynku STr znajduje się od linii symetrii anten LSA w odległości ok. 86.5[m] (102[m]), przednia jego ściana od ogrodzenia
  o ok. 15.9[m] (18.3[m]) i od krawędzi brukowanej drogi od strony anten w odległości ok. 2.3[m] (3[m]).

Natomiast linia anten LA odległa jest, od przewidywanej ściany budynku nadawczego BN, przyjmuję znajdującego się
tuż za wysokimi wspornikami linii długiej, o 22.6[m] (27[m]). Jak widać z zamieszczonych danych różnią się one między sobą.
 Wielkości określone z mapy ŁOSIOWE BŁOTA są zaniżone względem określonych z mapy COPERNICUS.

Otrzymane wyniki i szkice: rys. 9 mapy COPERNICUS i rys. 10d mapy ŁOSIOWE BŁOTA, wykorzystam, posługując się danymi
uzyskanymi w części 05.01, do zaznaczenia na nich budynków: nadawczego BN i elektrowni BE. Jeśli budynek  elektrowni BE,
będzie znajdował się w sąsiedztwie budynku STr oraz w obszarze określonym granicznymi wartościami określonymi w tej części,
z dużym prawdopodobieństwem można będzie sądzić, że głębokie fundamenty jakie zaobserwowałem i udokumentowałem na zdjęciach,
mogą być pozostałością po fundamentach Elektrowni Nadajnika w Babicach. A tym samym poznane zostanie orientacyjne
jego położenie w stosunku do budynku nadajnika BN i współczesnych dróg. Zajmę się tym w kolejnej części.

[1] ODKRYWCA 8/2007, Ireneusz DOBIECH, „Co pozostało po antenie radiostacji Babice”, s.25.
[2] Atlas miasta WARSZAWA 1:17.500, COPERNICUS,2001-2002.

Ireneusz Dobiech, styczeń 2010 (napisane w listopadzie 2009 r.)

CIĄG DALSZY NASTĄPI